Miras bırakanın ölümünden sonra hüküm doğurmak üzere yaptığı, mirasın paylaşım esaslarını belirleyen sözlü beyan ya da yazılı belgeye Vasiyetname denir. Vasiyetname tek taraflı yapılan ölüme bağlı tasarruflardandır. Miras bırakan ölümüne kadar her zaman vasiyetnamesini değiştirebilmektedir. Vasiyetnamenin değiştirilemeyeceğine dair tüm şartlar geçersizdir. Vasiyetnameler tek tarafları irade beyanı olduğundan karşı tarafa ulaşmasına ya da karşı tarafın onayına bağlı da değildir.
Miras bırakana kimlerin hangi pay oranında mirasçı olacağını gösteren resmi nitelikteki belgeye ise Mirasçılık Belgesi (Veraset ilamı) denir. Mirasçılık Belgesi (Veraset ilamı) ile ilgili yazımızıda burdan okuyabilirsiniz.
İçindekiler
Vasiyetname Düzenleyebilme Şartları Nelerdir?
-15 yaşını doldurmuş olmak
-Ayırt etme gücüne sahip olmak
*Miras bırakan her ne kadar tereke üzerinde tasarruf hakkına sahip olsa da bu hak sınırsız değildir. Saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal edemez.
Vasiyetname Kaç Şekilde Yapılabilir?
-Resmi vasiyetname
-El yazılı vasiyetname
-Sözlü vasiyetname olmak üzere üç faklı şekilde yapabilirsiniz.
1.Resmi Vasiyetname Nasıl Yapılır?
Resmi memur ve iki tanığın katılımıyla düzenlenmektedir. Resmi memurdan kasıt; noterler, konsoloslar, sulh hukuk hakimi ya da kendisine kanunla bu konuda yetki verilen kişilerdir.
Vasiyetname işlemleri gibi işlemlerde Avukat ihtiyacınada duyulmaktadır.
Miras bırakan isteklerini resmi memura iletir, memur da vasiyetnameyi düzenleyip vasiyet edene verir, vasiyet eden de okur, uygun görülürse vasiyet eden tarafından imzalanır, resmi memur tarafından da tarih yazılarak imzalanılır. Vasiyetçi tarafından okunması ,imzalanması ve tarih atılması vasiyetnamenin geçerlilik şartıdır. Tanıklarda vasiyetnamenin kendi huzurunda yapıldığını ve vasiyet edeninin ehil olduğunu bildirerek imzalar. Tüm bu işlemler araya zaman girmeksizin yapılmalıdır.
Vasiyet edenin okuma yazma bilmiyorsa, isteklerini resmi memura iletir, memur bu istekler doğrultusunda vasiyetnameyi düzenler. Düzenlenen vasiyetname tanık huzurunda vasiyet edene okunur, vasiyet eden tarafından imzalanır, tanılarda vasiyet edenin beyanları ile uyuştuğunu ,vasiyet edenin ehil olduğunu bildirerek imzalar atılır. Resmi memur vasiyetnamenin aslını muhafaza edebilmektedir.
*Aşağıda sayılan kişiler resmi vasiyetnamenin düzenlenmesinde resmi memur yada tanık olarak katılamazlar;
-Fiil ehliyeti olmayanlar
-Kamu hizmetinden yasaklılar
-Okur yazar olmayanlar
-Miras bırakanın eşi, alt soy ve üst soy kan hısımları, kardeşi
2. El Yazılı Vasiyetname Nasıl Yapılır?
Miras bırakan vasiyetnamenin tamamını el yazısı ile düzenler ve el yazısı ile tarih ve imza atmalıdır. Ancak parmak izi ve kaşe geçerli sayılmamaktadır. Kişi istediği şekilde muhafaza edebilir. Vasiyetnameye yapılacak ekleme ve çıkarmalar vasiyet edenin kendi el yazısıyla yapılmalıdır ve yazma eylemi tamamlandıktan sonra tamamlanma tarihi ,düzenlenme tarihi olarak eklenmelidir.
3. Sözlü Vasiyetname Nasıl Yapılır?
Vasiyetname olağan olarak resmi yada el yazılı olarak düzenlenebilmektedir. Ancak olağanüstü durumda ancak sözlü vasiyetname düzenlenebilmektedir.
-Vasiyetname düzenlendiği an olağanüstü durum olmalı
-Diğer yöntemlerle düzenlenebilmesi mümkün olmamalı
Vasiyet edenin sözlü vasiyetnameyi iki tanığa anlatır ve onların belgelemelerini ister. Tanıklarda yer ve tarih belirterek yazıya döker. Tanıklar bu vasiyetnameyi sulh hukuk mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesine götürüp düzenlendiği koşulları anlatırlar veya tanıklar vasiyet edenin sözlü istekleri hakime iletir hakim de tutanağa geçirip belgelemiş olur.
Sözlü vasiyetnamenin hakim tarafından onaylanmasının kanunda sayılan istisnaları:
-Askerler için, teğmen veya daha üst rütbeli subay
-Sağlık kurumunda tedavi görenler için, sağlık kurumunun en yetkili kişisi
-Ülke sınırları dışında hareket eden bir araçta bulunan kişiler için ,o araçtan sorumlu kişi sözlü vasiyetnameyi hakim yerine onaylayabilmektedir.
Sözlü vasiyet vasiyet yapıldığı sırada var olan olağanüstü hal ortadan kalktıktan sonra bir ay sonra vasiyet edenin hala yaşıyorsa, sözlü vasiyet kendiliğinden hükümsüz olur. Bu bir aylık süre dolmadan vasiyet edenin ölmüşse bu durumda vasiyet sürekli bir şekilde geçerli olur.
Vasiyetnamenin Tenfizi Davası Nedir?
Vasiyetnamenin tenfizi; vasiyetin yerine getirilmesi demektir. Vasiyet alacaklısı tasarrufta bulunmak için vasiyetnamenin tenfizini isteyebilir.
Vasiyet alacaklısı bu davayı mirasçılara karşı açacaktır.
Bu davanın açılabilmesi için
-Ortada geçerli bir vasiyetname olmalıdır.
-Mirasçılar vasiyet açıldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde vasiyetin iptalini sağlamamış olmalılar
-Vasiyet edenin son yerleşim yerindeki Asliye hukuk mahkemesinde açabilirsiniz. Davanın açılması 10 yıllık hak düşürücü süreye tabidir.
Vasiyetname düzenleyenler bunu Sulh Hukuk Mahkemesine vermek zorundadır, verilen tarihten itibaren 1 ay içerisinde mahkeme tüm mirasçılara bildirerek vasiyetnameyi açar. Davete rağmen gelen olmazsa, mahkeme vasiyeti açar. Sonrasında eğer mirasçılar itiraz da etmezse mirasçılık belgesi verile bilinir. Bu karar kesinleşince ancak vasiyetin tenfizi söz konusu olacaktır.
Vasiyetname Nasıl Açılır?
Vasiyetnamelerin açılmasında yetkili mahkeme, vasiyet edeninin son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Vasiyetname Sulh hukuk hakimine tesliminden itibaren 1 ay içerisinde açabilirsiniz. (geçerli olup olmadığına bakılmaksızın) Sulh hukuk hakimi vasiyetnameyi açar ,okur ve ilgililere tebliğ eder. Fakat Sulh hukuk hakimi eda hükmü veremez. Vasiyetname Sulh hukuk hakimince açılmadıkça doğrudan tapuda işlem yapılamaz.
Vasiyetname Nasıl İptal Edilir?
TMK madde 544,557,558 uyarınca; vasiyetnamenin kurucu unsurları tam fakat geçerlilik şartları gerçekleşmemişse bu durumda kesin hükümsüzlüğü değil iptali söz konusu olacaktır. Vasiyetnamenin kurucu unsurlarında eksiklik varsa bu durumda da yokluk söz konusu olacaktır.
*Vasiyetnamenin geçerlilik şartları;
-ehliyet
-şekil şartı
-hukuka ve ahlaka uygun olma
İptali mümkün olan vasiyetnameler kendiliğinden ortadan kalkmaz bunun için iptal davası açılması gerekir. Sonrasında mahkemeden alınan iptal kararı kesinleşinceye kadar vasiyetname hükmünü sürdürür. Vasiyetnamenin iptali davasında yetkili mahkeme, vasiyet edenin son yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesidir.
İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı yada vasiyetname alacaklısı tarafından açılabilinmektedir.
Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süresi Nedir?
Kanunda 3 çeşit hak düşürücü süre öngörülmüştür;
TMK madde 559′ da düzenlenmiştir. Buna göre;
İptal davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl ve herhalde vasiyetnamelerde açılma tarihinin diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden ,iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
*Yargıtay içtihatlarında öğrenme tarihini vasiyetnamenin sulh hukuk mahkemesince açılıp okunması kararının kesinleştiği tarih olarak kabul etmekteydi. Ancak 2020 yılında verdiği kararında ise öğrenme tarihini, vasiyetnamenin içeriğinin öğrenildiği tarih olarak kabul etmiştir.
Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin tamamı için açılabileceği gibi bir kısmı için de açılabilinmektedir.